Είναι κακό που γίναμε δέσμιοι των timelines μας;

 Mιλάμε στ’ αλήθεια για έναν εθισμό που αφήνει κουσούρια ή τζάμπα δαιμονοποιούμε τα social media και τελικά μια χαρά περνάμε όλοι; 

Κάθε πρωί που ξυπνάω, πριν ακόμα πλυθώ ή πιω καφέ, το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να πιάσω το κινητό από το κομοδίνο, να μπω στο facebook, να κάνω ένα γρήγορο σκρολάρισμα στην αρχική μου σελίδα και να τσεκάρω τις ειδοποιήσεις μου. Μοιράζω τα πρώτα like στο αφεντικό μου, στους κολλητούς και σε μερικούς άσχετους, χωρίς να πολυκοιτάω τι γράφουν. Μου έκαναν χθες και τους το οφείλω. Θα μου το ανταποδώσουν μέσα στην ημέρα. Tα μηνύματα στο inbox τα αφήνω γι' αργότερα. Ετοιμάζω καφέ, ντύνομαι και αν εμφανιστεί κανένα αδέσποτο γατάκι στο μπαλκόνι μου, κάνω το πρώτο post της ημέρας. Μια φωτό, δύο φίλτρα, ένα «καλημέρα» και δυο-τρία θαυμαστικά, τα πρώτα 10-15 like φτάνουν εγγυημένα μέσα σε λίγα λεπτά. Αύριο θα πρέπει να σκεφτώ κάτι διαφορετικό. Ή και όχι. 

Στο μετρό, ο ηλεκτρικός πίνακας ανακοινώσεων γράφει πως ο επόμενος συρμός φτάνει σε 5'. Προλαβαίνω για ένα ακόμα γρήγορο σκρολάρισμα. Την πιο ωραία φωτογραφία της ημέρας την έχει ανεβάσει αυτός ο παλιός μου συμμαθητής, ο Γιώργος. Είμαστε φίλοι στο fb από το 2008. Like δεν πρόκειται να πάρει, έχει να μου κάνει κάνα δυο χρόνια. Εκείνος ο πρώην της ξαδέρφης μου, ο δικηγόρος, πάλι βρίσκεται σε ντελίριο, σχολιάζοντας με απανωτά post όλη την ειδησεογραφία της ημέρας. Είμαι σίγουρος ότι διαβάζει μόνο τους τίτλους, απλώς για να έχει άποψη. Πέφτω πάνω στο νέο relationship status της κολλητής μου. Γελάσαμε τόσο πολύ προχθές που μου περιέγραφε ότι την ώρα που χώριζε τον δικό της, αυτός είχε γίνει τόσο έξαλλος, που το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να τη διαγράψει από φίλη. Αναρωτιέμαι αν εμένα με έχει κρατήσει. Ήρθε η ώρα να απαντήσω στα μηνύματα του inbox. Μερικοί φίλοι, κάτι ανούσια φλερτ και, φυσικά, εκείνος ο ενοχλητικός τύπος που θεωρεί ότι μπορεί να μου μιλάει εξοπλισμένος με όλη την οικειότητα του κόσμου, χωρίς να με έχει γνωρίσει από κοντά. Θα δω τι θέλει offline, ώστε να μη φανεί αυτό το «διαβάστηκε» από κάτω. 

Παραγγέλνω δεύτερο καφέ από το μπαρ που βρίσκεται κάτω από τη δουλειά. Check-in δεν θα κάνω σήμερα. Το αμέσως προηγούμενο ήταν σε εκείνη την κουλτουριάρικη παράσταση προχθές. Θα είναι λίγο σαν να πέφτω επίπεδο. Άσε που έγραψα την προηγούμενη εβδομάδα εκείνο το «Απαραίτητη δόση καφεΐνης για να ξεκινήσει καλά η μέρα». Φτάνει για κανένα μήνα. Δεν θέλω να απογοητεύω το κοινό μου ανεβάζοντας τα ίδια και τα ίδια posts. Καλός ο αυθορμητισμός, αλλά χρειάζεται και κάποιου είδους σκηνοθεσία. 

Στη δουλειά δεν μου αρέσει να μιλάω πολύ. Σε αντίθεση με τον τοίχο μου στο facebook, όπου κάνω τουλάχιστον έξι-επτά αναρτήσεις την ημέρα. Σήμερα είπα στους συναδέλφους το ίδιο αστείο που έγραψα χθες το βράδυ. Πήρα 35 like και είχα 12 σχόλια. Κάποιος το θυμήθηκε και μου το πέταξε, από τους άλλους όμως δεν γέλασε κανείς. Περίεργο. Ίσως φταίει ο τρόπος που το αφηγούμαι ή το timing. Δεν πειράζει. Οι followers μου ξέρουν πώς να εκτιμούν ένα καλό αστείο. Πηγή: www.lifo.gr

Στο μεσημεριανό διάλειμμα κάθομαι να φάω την οργανική σαλάτα με φακές που έφτιαξα το προηγούμενο βράδυ στο σπίτι. Δεν είναι πολύ γευστική, αλλά δεν πειράζει. Η φωτογραφία δεν τρώγεται. Την ανεβάζω στο instagram με ταυτόχρονη κοινοποίηση στο facebook και hashtags #delicious #kitchen #masterchef. Το feedback θα είναι θετικό. Ίσως μου κάνει like και εκείνο το πρόσωπο που γνώρισα το Σάββατο – της ζήτησα αμέσως να γίνουμε φίλοι στο fb, αλλά από εκείνη την ημέρα δεν έχουμε το παραμικρό interaction. Μετά τη δουλειά θα βγω με μια πρώην συνάδελφο. Φλερτάρουμε εδώ και μήνες online. Απ' ό,τι θυμάμαι, δεν μου άρεσε πολύ, αλλά οι φωτογραφίες του προφίλ της με έχουν μπερδέψει. Άσε που παίρνουν πάνω από 200 like κι έχουν πολλά σχόλια από άντρες. Πού ξέρεις; Mπορεί και να έχει αλλάξει. 

Στον δρόμο για το ραντεβού συναντώ τον Nic Tat. Είμαστε καλοί φίλοι στο fb, σχολιάζουμε, κάνουμε like ο ένας στον άλλο. Δυστυχώς, δεν μπορούσα να θυμηθώ με τίποτα πώς είναι το κανονικό του όνομα. Τον αποκάλεσα Nic Tat και τελειώσαμε. Ας το έβαζε ολόκληρο. Α! Είχα δίκιο για την κοπέλα. Είναι ακριβώς όπως τη θυμόμουν. Άσε που μου είπε ότι παραείμαι λιγομίλητος και δεν το περίμενε. Και όταν τη ρώτησα γιατί, μου είπε εξαιτίας αυτών που ανεβάζω στο fb. Καλύτερα που δεν τα βρήκαμε. Δεν θα ταιριάζαμε. Δεν ακούει τζαζ, δεν της αρέσουν οι ταινίες του Πολ Τόμας Άντερσον, βαριέται τα βιβλία του Μουρακάμι. Kι όταν τη ρώτησα γιατί ανεβάζει αυτά τα posts στον τοίχο της, μου απάντησε αφοπλιστικά ότι την κάνουν να δείχνει πιο «ψαγμένη». Αναρωτιέμαι πόσες σχέσεις που γίνονται μέσα από το facebook κρατάνε και αντέχουν στην πραγματικότητα. 

Το βράδυ, έχοντας γυρίσει στο σπίτι, κουρασμένος και απογοητευμένος, μπαίνω ξανά λίγο στο fb. Δεν έχω νέες ειδοποιήσεις – εξάλλου, στον δρόμο της επιστροφής περπάτησα γύρω στα 40 λεπτά και τις τσέκαρα 6 ή 7 φορές. Νιώθω βάρος όταν έχουν περάσει ώρες ή και μέρες κι έχουν μαζευτεί πολλά notifications που δεν έχω δει ή δεν έχω τσεκάρει τι γίνεται στο timeline μου. Σε αυτές τις περιπτώσεις θέλω να αφιερώσω αρκετό χρόνο σε αυτήν τη δραστηριότητα για να νιώσω ανακούφιση. Ωστόσο, νιώθω το ίδιο συναίσθημα βάρους και πλακώματος όταν δεν έχω νέες ειδοποιήσεις κι έχει περάσει αρκετή ώρα. 

Συνειδητοποιώ πως έχω ξεχάσει να τηλεφωνήσω για να κλείσω ένα σημαντικό επαγγελματικό ραντεβού για μεθαύριο. «Είναι περασμένες 12, κάτσε να του στείλω inbox να το δει το πρωί» σκέφτομαι. Ανεβάζω το αγαπημένο μου τραγούδι και μία «καληνύχτα όμορφα κορίτσια και αγόρια». Το είχα ανεβάσει και προχθές, αλλά δεν πειράζει. Είχε πάει καλά. Το βάζω στο αθόρυβο, λέγοντας δυνατά «αύριο πάλι». Βγαίνοντας από το μπάνιο, κάθομαι στο κρεβάτι και ακούω κάτι περίεργους θορύβους στο μπαλκόνι. Έχω τρομάξει λίγο, μήπως κάποιος προσπαθεί να σκαρφαλώσει; Αντί να βγω να δω τι γίνεται, ανοίγω το facebook και γράφω ένα σχετικό post. Θυμάμαι τότε που είχα κάψει το φαγητό και είχα γράψει ένα τέλειο αυτοσαρκαστικό status μαζί με τη φωτό με το κατάμαυρο τηγάνι. Σφαίρα είχε πάει! Το τραγούδι με την καληνύχτα είχε πάρει μόλις 4 like. Δεν πειράζει, τα Χριστούγεννα θα πάω στο Λονδίνο και ο τοίχος μου θα πάρει φωτιά. Εκεί, τουλάχιστον, θα έχω παντού 4G, όχι σαν το καλοκαίρι στην Ανάφη, που δεν έπιανα πουθενά σήμα και κόντεψε να μου στρίψει. 

Το παραπάνω κείμενο είναι μια «σκηνοθετημένη» συρραφή από ιστορίες φίλων και γνωστών, όταν τους ζητήσαμε να μας αφηγηθούν ένα τυπικό 24ωρο στα social media, και πιο συγκεκριμένα στο facebook. Αυτό είναι ένα μάλλον τυπικό δείγμα χρήστη του facebook και των social media, που συγκεντρώνει επάνω του χαρακτηριστικά και συμπεριφορές τα οποία μπορούν όλοι να διακρίνουν και να αναγνωρίσουν στον εαυτό τους και στους ανθρώπους του κοντινού τους περιβάλλοντος. Όμως, πόσο απέχει μια τέτοια καθημερινή πολύωρη ενασχόληση με τα social media από το να θεωρηθεί εθισμός; Η Στέλλα Χρηστίδη, ψυχίατρος και επιστημονική υπεύθυνη στο τμήμα προβληματικής χρήσης του διαδικτύου της δημόσιας μονάδας απεξάρτησης 18ΑΝΩ του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, εστιάζει στο είδος της χρήσης και όχι στην ποσότητα του χρόνου που ξοδεύει κάποιος στο Διαδίκτυο και στα social media: «Οι εφαρμογές διαδικτυακού εθισμού μπορεί να είναι, εκτός από τα social media, τα παιχνίδια ρόλων, ο ηλεκτρονικός τζόγος και η ηλεκτρονική πορνογραφία. Ακόμα και στο κατέβασμα πληροφοριών μπορεί να εθιστεί κάποιος. Ουσιαστικά, δεν μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ποσότητα χρόνου που σπαταλάει κάποιος σε αυτές τις δραστηριότητες – εκτός αν ασχολείται όλο το εικοσιτετράωρο. Δεν μπορούμε να ορίσουμε αν οι 3 ή οι 5 ώρες είναι πολλές. Είναι θέμα ποιότητας. Αφορά το κατά πόσο η χρήση που κάνει κάποιος έχει αντίκτυπο στην καθημερινότητά του, δηλαδή αν τον εμποδίζει να προχωρήσει σε τομείς όπως οι σπουδές, η κοινωνική ζωή, η ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων κ.ά. Τον εμποδίζει πρώτα απ' όλα γιατί είναι συνεχώς προσκολλημένος εκεί. Το μυαλό του, η ζωή του είναι χωμένη μέσα σε όλη αυτή την ενασχόληση. Βρίσκει ευχαρίστηση σε αυτό, τουλάχιστον στην αρχή. Μέσα από αυτό προσπαθεί να καταπραΰνει άγχη, να ξεπεράσει προσωπικές δυσκολίες ή απορρίψεις. Παιδιά που έρχονται στο τμήμα μας μπορεί να έχουν προβλήματα κατάθλιψης, φοβίες, να έχουν υποστεί σχολικό εκφοβισμό ήδη από την παιδική ηλικία και η μοναδική τους διέξοδος να είναι το Διαδίκτυο, οπότε να βρίσκονται συνέχεια εκεί. Η άμεση συνέπεια που βλέπουμε στην ενήλικη ζωή τους είναι να μην μπορούν να προχωρήσουν στις πανεπιστημιακές τους σπουδές».